Najważniejszym pojazdem szynowym jest lokomotywa. Jest to pojazd posiadający własny napęd i służący do pchania,lub częściej, ciągnięcia innych pojazdów szynowych (przede wszystkim wagonów) po torach. Pierwsze lokomotywy pojawiły się już w XIX wieku i początkowo były to proste urządzenia parowe. W dzisiejszych czasach, w zależności od rodzaju napędu wyróżniamy cztery rodzaje lokomotyw: spalinowóz, parowóz, elektrowóz i lokomotywa hybrydowa (na przykład elektryczno – parowa). W zależności od zastosowania lokomotywy możemy podzielić na pasażerskie, towarowe, manewrowe, przemysłowe i specjalne. Różnią się one przede wszystkim mocą silników, a w przypadku modelu manewrowego zastosowane zostały rozwiązania, które pozwalają na szybszą zmianę kierunku ruchu. W nowoczesnych pociągach lokomotywa stanowi zintegrowaną całość z wagonem. Nosi ona nazwę głowicy napędowej lub lokomotywy zespołowej. Niektóre modele są wyposażone w przedział bagażowy.