Tekstologia

Tekstologia

Jest to swoiście pomocniczy w sumie dział nauki o literaturze. Przede wszystkim zajmuje się on zagadnieniami, które odnoszą się do badania i opisu tekstów konkretnych dzieł literackich, szczególnie pod kątem zmian wprowadzanych świadomie przez danego autora w jego procesie twórczym. W sumie to zmian, które wprowadzane są bez wiedzy autora i to na skutek błędów wydawniczych, niezamierzonych oczywiście, bądź ewentualnie świadomie przez użytkowników danego dzieła. Materiał, który zostaje zgromadzony przez tekstologów, a więc różne odmiany dzieła, są swoistym punktem wyjścia dla badań historycznoliterackich, głównie w odniesieniu do budowy danego dzieła, jego powstania i recepcji. Opiera się na owych wynikach między innymi edytorstwo naukowe. Nauka o tekstologii wywodzi się między innymi z tradycji filologii klasycznej, jej czynności badawczych. Wykorzystywane są tutaj dodatkowo również wyniki badań bibliografii czy księgoznawstwa i wiele innych. Mają one wprost ogromny wpływ na postrzeganie i losy danego dzieła literackiego.

Dittografia

Jest to wprost omyłkowe i jednocześnie mimowolne powtarzanie jednostek literackich podczas przepisywania tekstu. Błąd ten najczęściej polega na powtórzeniu tej samej litery, jak również sylab czy całych wyrazów. Czasami, chociaż niezwykle rzadko zdarza się to również w odniesieniu do większych jednostek w zdaniu. Błąd ten popełniany jest zupełnie nieświadomie. Podwojenia litery najczęściej popełniane są podczas transkrypcji obcych imion. Z kolei polegający na powtórzeniu określonej części zdania podczas dyktowania danego tekstu. Przy przepisywaniu błędy różnego typu zdarzają gdy wzrost pada na wcześniejsze podobne słowo.

Lakuna

Jest to w sumie termin techniczny. Odnosi się on do krytyki tekstu. Oznacza przede wszystkim ubytek tekstu wynikający z defektu jest transmisji. Przyczyną może być tutaj fizyczne uszkodzenie manuskryptu, jak brak strony itp. Najczęściej sytuacja taka zdarza się w przypadku niezwykle starych manuskryptów, tekstów, które praktycznie ulegają już zniszczeniu w wyniku rozkładu płótna czy papieru, na którym został wypisany dany tekstu lub w wyniku jego dziejów historycznych, burzliwych losów. Drugą przyczyną lakuny może być po prostu niedbalstwo korekty bądź w ogóle jej brak.

Koniektura

Jest to termin techniczny odnoszący się do krytyki tekstu. Jest to współcześnie pojawiająca się poprawka do tekstu, który przetrwał do naszych czasów w formie papirusowych lub pergaminowych manuskryptów. Przyczyną tworzenia koniektur są nieuniknione wprost błędy transmisji tekstu poprzez ręczne kopiowanie między czasami autora a współczesnością. Kopista nie jest przecież doskonały. Bezbłędne przepisanie ręcznie dłuższego tekstu jest niezwykle pracochłonne, czasochłonne i zawsze pojawią się jakieś błędy, co jest wprost nieuniknione.

Testimonia

Jest to termin z działu krytyki tekstu. Jest to pewien gatunek odsyłaczy, które zamieszczane są w danym wydaniu dzieła, głównie na każdej stronie między samym tekstem a aparatem krytycznym, gdzie wylicza się w dziełach innych autorów, powołuje na inny tekst, miejsca w dziełach innych autorów i wiele innych. Jeśli testimonia są o wiele bardziej rozbudowane, to mogą w sobie zawierać między innymi różnego typu pełne cytaty wraz z podaniem źródła swojego pochodzenia w innym tekście tego samego autora bądź innego twórcy.

Emendacja

Z łacińskiego oznacza to usunięcie błędu lub korektę. Jest to termin wywodzący się z dziedziny krytyki tekstu. Jest to swoista poprawka, która wprowadzana jest przez tekstologa podczas ustalania tekstu dzieła literackiego. Opiera się ona przede wszystkim na dokumentach, jak materiały biograficzne, listy, bruliony, wydania oryginalne dzieła, które były później tłumaczone i wiele innych. Można też korzystać z różnego typu przesłanej, które dają możliwość ingerencji w tekst autorski. Emendacja daje duże możliwości dla korektora.

Editio posthuma

Jest to tak zwane wydanie pośmiertne. Można stwierdzić, że jest to wydanie tekstu, ale już po śmierci jego autora z pozostawionego przez niego autografu. Jest ona dokonana bez udziału autora więc nie stanowi tekstu autentycznego. Może być on przedmiotem krytyki tekstu. Badacz takiego tekstu może dysponować tylko jedną kopią tekstu bądź wieloma. Zakłada się z góry, że tekst nieautentyczny zawiera błędy. Wykonuje się tradycyjne procedury tekstów nieautentycznych. Jednocześnie są i wydania pośmiertne, które jednakże są autoryzowane. Dzieje się tak, gdy dzieło jest wydane po śmierci autora, ale było przygotowywane przy jego współudziale.

Back To Top