Za prekursora metalu gotyckiego uznaje się grupę Paradise Lost i jej płytę „Gothic”. Muzyka z gatunku gothic metal przejawia się pompatycznymi partiami wokalnymi, melancholią i przejmującym nastrojem utworów. Dużo częściej niż w innych podgatunkach metalu spotkamy tutaj wokal żeński. Idealnym przykładem będzie tutaj polski zespół Closterkeller. Metal gotycki niekiedy jest tożsamy z pojęciem rock gotycki. W muzyce takiej oprócz ciężkich gitar i perkusji często spotkamy partie klawiszowe. Metal gotycki jest też ściśle powiązany z subkulturą gothów (gotów), ludzi którzy ubierają się na czarno, mają długie włosy i niekiedy noszą blade makijaże. W latach 90tych powstało kilka zespołów inspirujących się muzyką gothic metalową, a były m. in. Moonlight i Artrosis.